Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες μάχες του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Στην Χαιρώνεια, αναμετρήθηκαν οι δυνάμεις της Μακεδονίας με αυτές των συνασπισμένων των νοτίων Ελλήνων. Η έκβαση της αναμέτρησης έκρινε το μέλλον του ελλαδικού χώρου για τα επόμενα 100 χρόνια.
Βρισκόμαστε στο 338 π.Χ. Η Μακεδονία, χάρις στις ηγετικές ικανότητες του βασιλιά της, Φιλίππου Β', έχει αναμειχθεί για τα καλά στις υποθέσεις και στους παραδοσιακούς θεσμούς των Ελλήνων του νότου. Όχι μόνο έχει καταφέρει μετά από πολύχρονες και συντονισμένες προσπάθειες να εγκαταστήσει φιλικά προς αυτόν καθεστώτα σε διάφορες πόλεις, αλλά πλέον η Μακεδονία συμμετέχει και στο Αμφικτυονικό Συνέδριο των Δελφών.
Όπως είναι φυσικό υπήρχαν δυνάμεις που αντέδρασαν στην «νέα αυτή τάξη πραγμάτων». Πρωτοπόρος, ήταν η Αθήνα, ενώ ακολούθησε η Θήβα, αλλά και άλλες δυνάμεις της Θεσσαλίας. Ο Φίλιππος αποφάσισε πως ήταν στιγμή για να επιβάλλει την «τάξη» και να δείξει πως κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει την δύναμή του. Με κινήσεις αστραπή κατέκτησε το φθινόπωρο του 339 π.Χ. την Ελάτεια της Φωκίδας που βρίσκεται σήμερα στον νομό Φθιώτιδας.
Μόλις οι Αθηναίοι έμαθαν το νέο πανικοβλήθηκαν, ωστόσο γρήγορα επικράτησε ψυχραιμία. Από το πανικόβλητο «Ελάτεια κατείληπται», οι Αθηναίοι αποφάσισαν να στείλουν τον γνωστό ρήτορα και πολέμιο των Μακεδόνων, Δημοσθένη, πρέσβη στην Θήβα. Οι δύο πόλεις συνασπίστηκαν και αποφάσισαν πως η τελική λύση θα δινόταν μόνο μέσω του πολέμου.
Και οι δύο πόλεις μπορεί να μην βρίσκονταν στην ακμή τους, ωστόσο είχαν επίγνωση του ένδοξου παρελθόντος τους. Ξεκίνησαν οι πολεμικές προπαρασκευές και έστειλαν τους καλύτερους άνδρες τους να κατανικήσουν τους «βαρβάρους» (στο πολίτευμα) Μακεδόνες. Μακεδόνες και νότιοι Έλληνες συγκεντρώθηκαν με τις αστραφτερές τους πανοπλίες στην Χαιρώνεια.
Και τα δύο στρατόπεδα είχαν «ηθικόν ακμαιότατον» καθώς τόσο ο Φίλιππος είχε εμφυσήσει στους άνδρες του αισιοδοξία, όσο και οι Αθηναίοι και οι Θηβαίοι καλούνταν να υπερασπιστούν την πατρίδα τους.
Η διάταξη των δυνάμεων
Ο Φίλιππος συγκέντρωσε ένα μεγάλο για τα δεδομένα ενδοελληνικής σύγκρουσης, στρατό που αριθμούσε περίπου 30.000 άνδρες. Στο αριστερό κέρας της παράταξής του τοποθέτησε τους Εταίρους (ιππείς), διοικητής των οποίων είναι ο 18χρονος τότε γιος του, Αλέξανδρος. Στο κέντρο της παράταξης τοποθετήθηκε η φάλαγγα μακεδονικού τύπου με τις μακριές σάρισες, ενώ το τιμητικό δεξί κέρας σύμφωνα με τα στρατιωτικά ήθη των Ελλήνων, κατέλαβε ο ίδιος ο βασιλιάς Φίλιππος με τους επίλεκτους φαλαγγίτες του οι οποίοι ονομάζοντας Υπασπιστές.
Στο αντίπαλο στρατόπεδο, οι Αθηναίοι κατέλαβαν ο αριστερό κέρας της παράταξης έχοντας απέναντί τους τον ίδιο τον Φίλιππο, ενώ το κέντρο και το δεξί κέρας του συνασπισμού, κατέλαβαν το κοινό των Βοιωτών με διοικητή των Θηβαίο, Θεαγένη. Από τις δυνάμεις δεν μπορούσαν να λείπουν και οι 300 καλύτεροι άνδρες της Θήβας που στελέχωναν τον Ιερό Λόχο. Οι νότιοι Έλληνες συνολικά αριθμούσαν κάτι παραπάνω από 30.000 άνδρες με 2.000 περίπου ιππείς.
Η μάχη και η έκβασή της
Η μάχη που ακολούθησε ήταν ιδιαίτερα σκληρή για τα δεδομένα της εποχής και για το πλαίσιο μάχης μεταξύ Ελλήνων. Η μάχη κράτησε αρκετή ώρα και μετά από συντονισμένες και ιδιοφυείς κινήσεις του Φιλίππου, η πλάστιγγα άρχισε να γέρνει υπέρ των Μακεδόνων. Ο Φίλιππος έκανε πολλούς ελιγμούς και οπισθοχωρήσεις με αποτέλεσμα να αποκόψει τους Αθηναίους από την υπόλοιπη παράταξη η οποίοι πίεζαν όλο και περισσότερο τους Υπασπιστές. (Έτσι νόμιζαν τουλάχιστον).
Από την άλλη πλευρά, η Θηβαίοι παρασύρθηκαν και αυτοί από τις κινήσεις του Αλεξάνδρου ο οποίος υποχώρησε και τους ανάγκασε να τον καταδιώξουν. Στο κέντρο της μάχης, η μακεδονικού τύπου φάλαγγα έδινε σκληρές μάχες κερδίζοντας ολοένα και περισσότερο έδαφος σε σχέση με την αντίπαλη, οπλιτικού τύπου φάλαγγα.
Ο Αλέξανδρος τελικά μετά από μία ιδιοφυή κίνηση απέφυγε τους Θηβαίους και εκμεταλλεύτηκε το κενό που είχε δημιουργηθεί και εξέθετε τον Ιερό Λόχο. Με την παράτολμη αυτή ενέργεια, επιτέθηκε κατά των Ιερολοχιτών και σκότωσε πολλούς από αυτούς.
Το τελειωτικό χτύπημα προς τις διασπασμένες δυνάμεις των νοτίων Ελλήνων δόθηκε από τον ίδιο τον βασιλιά. Την ώρα που οι Υπασπιστές υποχωρούσαν, δέχθηκαν εντολή να κάνουν μεταβολή και να εξαπολύσουν κατά μέτωπο επίθεση προς τους Αθηναίους οι οποίοι μέχρι εκείνη την στιγμή είχαν την εντύπωση πως κατεδίωκαν τους εχθρούς τους. Στον συμμαχικό στρατό επικράτησε πανικός από την διάσπαση αυτή με αποτέλεσμα χιλιάδες άνδρες να τραπούν σε φυγή.
Ο Φίλιππος έδωσε ρητή διαταγή τότε να μην γίνει καταδίωξη του εχθρού προκειμένου να αποφευχθεί γενικευμένη σφαγή μεταξύ Ελλήνων. Οι απώλειες του συνασπισμού των νοτίων Ελλήνων ανήλθαν σε αρκετές χιλιάδες (τουλάχιστον 1.000 Αθηναίοι), ενώ αποδεκατίστηκε και ο Ιερός Λόχος. Για τις απώλειες των Μακεδόνων δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία, ωστόσο λόγω της σφοδρότητας της μάχης πρέπει να υπήρχαν αρκετοί νεκροί και πολλοί περισσότεροι τραυματίες.
Ως αποτέλεσμα, μετά την μάχη, η Μακεδονία έγινε αδιαμφισβήτητη δύναμη στον ελλαδικό χώρο, με τον Φίλιππο να επικεντρώνεται πλέον στον στόχο του. Την Πανελλήνια εκστρατεία κατά των Περσών. Δεν θα προλάβει, θα δολοφονηθεί, τον θρόνο θα λάβει ο γιος του ο Αλέξανδρος, ο οποίος προτού μεγαλουργήσει στην Ασία και την Αφρική, θα αναγκαστεί να καταστείλει άλλη μία εξέγερση των Ελλήνων του νότου. Μάλιστα προκειμένου να διασφαλίσει τα νώτα του, θα ισοπεδώσει συθέμελα την Θήβα...
Ο Λέων της Χαιρώνειας
Παυσανίας 9.40.10 Όπως πλησιάζει κανείς την πόλη βλέπει ένα κοινό τάφο των Θηβαίων που σκοτώθηκαν στη μάχη εναντίον του Φιλίππου. Δεν έχει επιγραφή, αλλά πάνωθέ του στέκεται ένα λιοντάρι, ίσως σαν αναφορά στην τόλμη των ανθρώπων. Το ότι δεν υπάρχει επιγραφή οφείλεται, κατά τη γνώμη μου, στο ότι το θάρρος τους δεν ανταμείφθηκε με την αντίστοιχη καλή τύχη.
Προσεγγίζοντας τη Χαιρώνεια από το δρόμο της Λιβαδειάς το πρώτο πράγμα που αντικρίζει ο επισκέπτης είναι ένα μαρμάρινο βάθρο με ένα τεράστιο λέοντα που κοιτάζει προς το δρόμο, σα να τον καλωσορίζει, περιτριγυρισμένος από κυπαρίσσια.
Η έκφραση του λέοντα είναι σοβαρή, σχεδόν θλιμμένη.Αρκετοί στο παρελθόν ερμήνευσαν την έκφραση αυτή σαν ένδειξη της θλίψης για τον αποδεκατισμό της επίλεκτης στρατιωτικής μονάδας των Θηβαίων, του Ιερού Λόχου.
Το μνημείο στήθηκε λίγο μετά τη Mάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ. για να σημαδέψει τον ομαδικό τάφο στον οποίο τάφηκαν κατά την παράδοση οι νεκροί ιερολοχίτες, όταν ο Φίλιππος επέτρεψε την ταφή των νεκρών στους Θηβαίους. Οι ανασκαφές που διενεργήθηκαν στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα αποκάλυψαν πράγματι τους σκελετούς 254 ανδρών μαζί με τμήματα οπλισμού.
iefimerida.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε τα σχόλιά σας να είναι κόσμια και χωρίς ύβρεις. Σε αντίθετη περίπτωση θα διαγράφονται.