Σαν σήμερα: Η σύλληψη του Κολοκοτρώνη απο τους Βαυαρούς(7 Σεπτεμβρίου 1833)

Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια (Σεπτέμβριος 1831) έγινε βασιλιάς της Ελλάδας ο Βαυαρός Όθωνας (1833-1862).

Ως την ενηλικίωση του Όθωνα (20 Μαΐου 1835) τα βασιλικά καθήκοντα τα ασκούσε μια πενταμελής επιτροπή, η αντιβασιλεία, που την αποτελούσαν ο κόμης Άρμανσπεργκ, ο καθηγητής Μάουερ και ο υποστράτηγος Χέιντεκ, με πάρεδρα μέλη τους Άμπελ και Γκρένερ. Με τη σύμβαση της 25ης Απριλίου/7ης Μαΐου 1832 δόθηκε το δικαίωμα στην Αντιβασιλεία να ασκεί πλήρως την εξουσία.

Φθάνοντας λοιπόν, στην Ελλάδα η αντιβασιλεία διατήρησε το υπάρχον κυβερνητικό σχήμα ως τις 15 Απριλίου 1833, οπότε όρισε μέλη του επονομαζόμενου υπουργικού συμβουλίου το Σπυρίδωνα Τρικούπη, τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, το Γεώργιο Ψύλλα, το Γεώργιο Πραΐδη και τον Ιωάννη Κωλέττη. Σύνθεση με καταφανή την υπεροχή του «αγγλικού κόμματος» και μειωμένη στο ελάχιστο του «γαλλικού». Μόνος εκπρόσωπός του, ο Ιωάννης Κωλέτης, είχε κληθεί να αναλάβει το χωρίς ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα Υπουργείο των Ναυτικών. Το «ρωσικόν» κόμμα δεν αντιπροσωπεύτηκε διόλου στην κυβέρνηση. Είχε άλλωστε ήδη δεχθεί ένα σοβαρό πλήγμα, όταν δεν αναγνωρίστηκε στο Θεόδωρο Κολοκοτρώνη η αρχιστρατηγία και όταν οι περισσότεροι, εκτός από ελάχιστους, ισχυροί άνδρες του καποδιστριακού κόμματος αποκλείστηκαν από επίσημα αξιώματα.

Απέκλεισε επίσης από την απονομή τιμητικών διακρίσεων, εκτός από το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και σε στρατιωτικούς ηγέτες, όπως τον Τζαβέλα και το Θεόδωρο Γρίβα. Από αυτές τις πρώτες ενέργειες της Αντιβασιλείας γίνεται φανερό ότι η στάση της απέναντι στα κόμματα, αντανακλούσε και τις διαθέσεις της απέναντι στις Δυνάμεις που τα προστάτευαν. Κατά τη γνώμη της Αντιβασιλείας, οι Δυνάμεις συνιστούσαν απειλή για την εξουσία. Έτσι ευθύς εξαρχής απέβλεψε στη συνένωση όλων των κομμάτων κάτω από την αιγίδα του στέμματος, καθώς και στη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της χώρας από την ξένη επέμβαση...

Μια από τις αιτίες για τις οποίες δυσπιστούσε απέναντι στα κόμματα, ενεργώντας ουσιαστικά για τη διάλυσή τους, οφειλόταν στο γεγονός ότι τα τελευταία δε δίσταζαν να καταφεύγουν στις Δυνάμεις προκειμένου να επιτυγχάνουν στις επιδιώξεις τους, παρέχοντάς τους τις δυνατότητες και τα προσχήματα για να επεμβαίνουν στις ελληνικές υποθέσεις. Στην προσπάθειά της να αντιμετωπίσει τα κόμματα η Αντιβασιλεία, χρησιμοποίησε διπλή τακτική. Μακροπρόθεσμα προσπάθησε να μη δημιουργηθούν θεσμικά πλαίσια, ευεργετικά και αποτελεσματικά για την επιβίωση και την ανάπτυξή τους. Βραχυπρόθεσμα προσπάθησε να συμπιέσει και να αναστείλει τις δραστηριότητες των κομμάτων. Ο πρώτος τρόπος έθιγε τους βασικούς παράγοντες που ευνοούσαν την ύπαρξη των κομμάτων. Ο δεύτερος απέβλεπε στο να ελέγχει κάθε εκδήλωση της πολιτικής ζωής.

Στις 3 Φεβρουαρίου 1833, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, φιλοξενούμενος στη ναυαρχίδα του Ρώσου ναυάρχου Ρίκορδ, έγραψε και έστειλε επιστολή στον υπουργό εξωτερικών της Ρωσίας Νέσελροδ, εκφράζοντας την ανησυχία του για την εκκλησιαστική πολιτική της Αντιβασιλείας. Στην απάντησή του στις 11 Ιουλίου 1833 ο Ρώσος υπουργός συμβούλευε για τη συσπείρωση των Ελλήνων γύρω από το θρόνο και την επιμονή στην πίστη και τη θρησκεία τους. Τον ίδιο καιρό οι Ναπαίοι κυκλοφορούσαν προς υπογραφή ένα κείμενο απευθυνόμενο προς τον τσάρο, με το οποίο ζητούσαν την ανάκληση της Αντιβασιλείας, ώστε να αναλάμβανε αμέσως ο Όθωνας τα υψηλά καθήκοντα.

Αυτές ήταν οι ενέργειες που αποτέλεσαν την αποκαλούμενη «κύρια συνομωσία». Παράλληλα, μια μικρότερης ευρύτητας «συνομωσία» με κύριο μοχλό της τον καθηγητή Φραντς, διερμηνέα στα γραφεία της Αντιβασιλείας, απέβλεπε να ορισθεί ως μοναδικό μέλος της Αντιβασιλείας ο κόμης Άρμανσπεργκ. Η πρώτη «συνομωσία» απέβλεπε στην ανάκληση όλων των μελών της Αντιβασιλείας, ενώ η δεύτερη ζητούσε να ανακληθούν τα δυο μέλη της. Αργότερα ο Άρμανσπεργκ άφησε να εννοηθεί ότι υπεύθυνος για την πολιτική αυτή ήταν ο Μάουερ και ο Χέιντεκ.

Όταν ο κόμης Διονύσιος Ρώμας, επέστρεψε από ένα ταξίδι, στη διάρκεια του οποίου είχε επισκεφτεί και τη βαυαρική πρωτεύουσα, διαβεβαίωσε τον Κολοκοτρώνη στην Τρίπολη και τον Πλαπούτα στο Άργος για τις φιλικές διαθέσεις του Άρμανσπεργκ προς τους καποδιστριακούς. Οι πληροφορίες αυτές ενθάρρυναν τους Ναπαίους, που θεώρησαν προτιμότερο σ΄ αυτή την περίοδο ένας Αντιβασιλέας, ο Άρμανσπεργκ φυσικά, παρά να αναλάβει ο Όθωνας του οποίου δε γνώριζαν τις σκέψεις. Η Αντιβασιλεία, προκειμένου να εμποδίσει ενδεχόμενη εξέγερση των Ναπαίων και να στερήσει από τον Άρμανσπεργκ πιθανούς συμμάχους, έδρασε αποφασιστικά. Πρώτη της ενέργεια ήταν η σύλληψη και απέλαση του καθηγητή Φραντς.

Ο Κολοκοτρώνης μετά το τέλος της επανάστασης και του νικη-φόρου αγώνα κατά των βαρβάρων κατακτητών Τούρκων, ησύχαζε μόνος καλλιεργώντας λάχανα και περιποιούμενος τα δέντρα, σε μικ-ρό αγροτικό οικίσκο που βρισκόταν μεταξύ Ναυπλίου και Αργους οι οποίες πόλεις απέχουν μεταξύ των περί τα 10 χιλιόμετρα. 

Την νύχτα μεταξύ 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου του 1833, από το φρούριο του Ναυπλίου Παλαμήδι, κατόπιν εμπιστευτικής και αυστηροτάτης άνωθεν διαταγής, και συγκεκριμένα από τον Υπουργό των Στρατιωτικών της τότε Αντιβασιλείας, ο μοίραρχος Κλεώπας με απόσπασμα από σαράντα χωροφύλακες εξήλθε του φρουρίου και οδήγησε αυτούς με όλες τις επιβαλλόμενες της αποστολής προφυλάξεις, μπροστά από τον μικρό οικίσκο. Και τώρα ας αφήσουμε τους υπέροχους αυτούς άντρες που διέσωσαν την ιστορική αυτή στιγμή να μας την αφηγηθούν:

Η σύλληψη του Κολοκοτρώνη

«Ητο λοιπόν μεσονύκτιον όταν ο Κλεώπας με τους χωροφύλα-κας έφθασε προ της θύρας του ερημητηρίου εκείνου, του εγκλείοντος τον προγεγραμένον αγωνιστήν. Απόλυτος ηρεμία εβασίλευεν εις τα πέριξ. Τα παράθυρα του οικίσκου ήσαν κλειστά. Ουδε ίχνος ζωής. Ο προγραφείς δεν είχεν ούτε καν ένα σκύλλον, ίνα τον ειδοποιήση ότι κατα εκείνην την ώραν ευρίσκετο εν διωγμώ. Αλλος τις προ της μελαγχολικής εκείνης ηρεμίας των πάντων ευρισκόμενος, θα εδίσταζεν ίσως να ταράξη τον ύπνον γέροντος, όστις οσάκις επί πεντηκονταετίαν ηγρύπνησεν, ίνα καθαρίση το έδαφος του νεαρού Βασιλείου από τους Τούρκους.

Αλλα ο Κλεώπας είχε λάβει από τον Υπουργόν των Στρατιωτικών εμπιστευτικάς και αυστηροτάτας διαταγάς. Διέταξε λοιπόν ευθύς τους χωροφύλακας να κυκλώσωσι τον οικίσκον και να ετοιμάσωσι τα όπλα των. Αυτός δε έκρουσεν ισχυρώς την θύραν.

Μετα ολίγα λεπτά το μικρόν παράθυρον ήνοιξε. Οι χωροφύλακες ετοιμάζονται προς άμυναν, νομίσαντες ότι θα ήστραπτον εκεί καρυοφύλλια ανταρτών. Αλλα αντί τούτων εφάνη η πολιά κεφαλή του ημιγύμνου γέροντος, όστις περιφέρων το αέτειον βλέμμα του ηρώτησε με την βροντώδη φωνήν του:

-- Ποίος είνε;

-- Εγώ! Ο Μοίραρχος, ο Κλεώπας…

-- Και τι ζητείς;

-- Έχω διαταγήν να κάμω έρευναν. Εδώ μέσα είνε οπλοφόροι και όπλα.

Ο Κολοκοτρώνης εκάγχασεν, αλλα έσπευσεν αμέσως να ανοίξη την θύραν και έπεσε πάλιν εις την κλίνην του, αφήσας ελεύθερον τον Κλεώπαν να ερευνήση. Οι χωροφύλακες εισορμήσαντες ηρεύνησαν πανταχού. Η ελπίς ευρέσεως όπλων και οπλοφόρων ήτο φρούδη. Εύρον μόνον εν σπαθί, εν τουφέκι και μίαν πιστόλαν ανήκοντα εις αυτόν τον Κολοκοτρώνην, τα οποία και κατέσχον. Αυτά ήσαν τα όπλα τα οποία έλαβον τοσάκις το βάπτισμα του πυρός και τοσάκις εδόξασαν την μαχομένην πατρίδα.

Εν τέλει ο Κλεώπας ανήγγειλεν εις τον γέροντα, ότι διαταγή της Αντιβασιλείας διατελεί υπό κράτησιν και να ενδυθή, διότι θα τον οδη-γήση εις την φυλακήν!

Ο Κολοκοτρώνης επήδησεν από της κλίνης και ήρξατο να ενδύ-εται, τότε δε μόλις προσέξας εις το πλήθος της ενόπλου δυνάμεως είπε πικρώς σαρκάζων προς τον Κλεώπαν:

-- Τι εχρειάζετο τόσος στρατός; Έφτανε να μου στείλουν ένα σκυλλί μαλλιαρό, από εκείνα που κάνουν θελήματα, μα ένα γράμμα να πάω στα Ανάπλι και μα ένα φανάρι στο στόμα του για να μας φέγγη και των δυό μας…..

Εν τω μεταξύ ο Κλεώπας είχε συνάξη από τα κιβώτια και τα ερμάρια της οικίας όλα τα έγγραφα άτινα, εσφράγισεν ενώπιον του Κολοκοτρώνη. Εκείνος όμως τελείως αδιαφορών δια όλα ταύτα ητοιμάσθη και πρώτος εξήλθε, καλών τους στρατιώτας εις εκπλήρωσιν των ανεξηγήτων δια αυτόν διαταγών. Οι χωροφύλακες τον περιεστοίχισαν και συνοδία σιωπηλή ηκολούθησε δια πλαγίων ατραπών την άγουσαν προς την Αρβανιτιάν (Παλαμήδι). Η νυχτερινή ηρεμία επηύξανε την τραγικότητα του σοβαρού γεγονότος.

Ο γέρων βαδίζων σύννους θα έστρεφε βεβαίως το βλέμμα προς τα Δερβενάκια (είναι πλησίον και ορατά), όπου άλλοτε συνέτριψε τας στρατιάς του Δράμαλη και προς τους κοπάνους των όπλων των χωροφυλάκων, οίτινες ήδη τοσούτον μυστηριωδώς τον απήγον δεσμώτην εις το πρετώριον, διΆ αιτίαν όλως άγνωστον εις αυτόν.»

Η απολογία του ως κατηγορουμένου για το αδίκημα της εσχάτης προδοσίας και η απόφαση της καταδίκης του.

« Ο Κολοκοτρώνης ενεφανίσθη κατηφής και εγκαρτερών. Συνηγόρους διώρισαν οι κατηγορούμενοι (συγκατηγορούμενος με το ίδιο αδίκημα ήταν και ο Δημήτριος Πλαπούτας) τον Π. Βαλσαμάκην και τον Χριστόδουλον Κλωνάρην.

Μετά τούτο ο γραμματεύς Ζώτος ανέγνωσε το κατηγορητήριον, του οποίου τα κεφάλαια ανέπτυξεν ο Πρόεδρος. Μετά δε την ανακε-φαλαίωσιν ο Πολυζωϊδης διέταξε να μείνη μόνον ο Κολοκοτρώνης, εις την εξέτασιν του οποίου ευθύς προέβη. Τα πρακτικά της δίκης εκράτει ο γραμματεύς του δικαστηρίου, εκ μέρους δε των κατηγορουμένων δύο νέοι, ο Νικόλαος Βαλσαμάκης, ανεψιός του συνηγόρου και ο Μιχ. Κ. Μιχαλόπουλος.

Εν μέσω γενικής συγκινήσεως ήρξατο η εξέτασις του γέροντος αρχιστρατήγου. (Πρακτικά, σελ. 58-61)

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ορκίζομαι να είπω την αλήθεια….

ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ: Ορκίζομαι…

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πως ονομάζεσαι;

ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ: Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πόθεν κατάγεσαι;

ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ: Από το Λιμποβίσι της επαρχίας Καρυταίνης.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πόσων ετών είσαι;

ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ: Εξήντα τεσσάρων. Εγγενήθηκα εις το 1770, Απριλίου 3.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τι επάγγελμα έχεις;

ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ: Στρατιωτικός. Κρατώ εις το χέρι μου τον σο-υλντάδον (τουφέκι) και πολεμώ υπέρ της Πατρίδος.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Είπε τι απολογείσαι, δια την κατηγορίαν η οποία σου αποδίδεται;

ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ: ….(σε πολλές ερωτήσεις – απαντήσεις, τεκ-μηρίωσε ότι ουδεμία σχέση είχε με την κατηγορία)

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Έχεις τίποτε άλλο να προσθέσεις εις την κατηγορί-αν;

ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ: Δύο λόγια ακόμη. Μετά τον φόνον του Κυ-βερνήτου η πατρίδα μας ήταν χωρισμένη εις δύο. Εγώ άμα έμαθα τον διορισμόν του Βασιλέως μας έκαμα την σημαία του, αμέσως δε εγώ και οι φίλοι μου εκάμαμε αναφοράν εις την Βαυβαρίαν και εδείχναμε την αφοσίωσίν μας. Μόλις δε ήλθε ο Βασιλέας εσκόρπισα τους ανθρώπους μου και ησύχασα εις το περιβόλι μου. Τώρα με κατηγορούν. Αλλά διατί; Εγώ νΆ αντενεργήσω εις τον Βασιλέα μου και εις την Αντιβασιλείαν; Αλλά δεν γνωρίζετε και εσείς οι ίδιοι, κύριοι δικασταί, και όλοι οι Έλληνες τας προσπαθείας μου εις όλον αυτό το διάστημα της επαναστάσεως δια νΆ αποκτήση το έθνος κεφαλήν και να μου λείψουν οι φροντίδες; Τώρα όπου ο Θεός μας έδωσε Βασιλέα, εγώ είπα εις όλους τους φίλους μου: Τώρα είμαι ευτυχής. Θα κρεμάσω την κάππαν μου εις τον κρεμανταλά και θα πλαγιάσω εις την καλύβα μου δια να πεθάνω ήσυχος και ευχαριστημένος.

Και ειπών ταύτα ο Κολοκοτρώνης εκάθησεν εις το εδώλιον του κατηγορουμένου, εν μέσω γενικής συγκινήσεως.»

«ΤΟ ΔΙΑΤΑΚΤΙΚΟΝ ΤΗΣ ΤΡΟΜΕΡΑΣ ΘΑΝΑΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΕΝ ΝΑΥΠΛΙΩ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ.

(Με κενήν την θέσιν των υπογραφών του Προέδρου Πολυζωΐδου και του δικαστού Τερτζέτη, οίτινες καίτοι βιασθέντες δια των λογχών χωροφυλάκων δεν έστερξαν να υπογράψωσι την καταδίκην των ελευθερωτών της Πατρίδος.)

Α π ο φ α σ ί ζ ει

1ον -- Ο Δ. Πλαπούτας και ο Θ. Κολοκοτρώνης καταδικάζονται εις θάνατον, ως ένοχοι εσχάτης προδοσίας, ήτοι των κακουργημάτων των ενδιαλαμβανομένων εις το άρθρον 2 του Εδαφίου Α και Γ του Εγκληματικού Απανθίσματος και εις το άρθρον 2 του από 9/21 Φεβρουαρίου 1833 Β. Διατάγματος, κατά τα αυτά άρθρα, εις τα δικαστικά έξοδα και των μαρτύρων εκ δρχ. 1.047,93, ήτοι χιλίας τεσσαράκοντα επτά και λεπτά ενεννήκοντα τρία.

2ον -- Η παρούσα απόφασις θέλει εκτελεσθή εις την εκτός του Φρουρίου Ναυπλίου πλατείαν.

3ον – Οι καταδικασθέντες κρίνονται άξιοι της Βασιλικής χάρι-τος, την οποίαν θέλει ζητήσει επισήμως το Δικαστήριον από την Α.Μ.

4ον – Αναβάλλεται η εκτέλεσις της παρούσης αποφάσεως μέχ-ρι της εκβάσεως της περί χάριτος αιτήσεως.

5ον – Ο Επίτροπος της Επικρατείας να εκτελέση την παρούσαν απόφασιν.

6ον – Αντίγραφον αυτής να κοινοποιηθή εις τον Επίτροπον της Επικρατείας.

Εξεδόθη και εδημοσιεύθη εν Ναυπλίω την 26ην Μαΐου του χιλι-οστού οκτακοσιοστού τριακοστού τετάρτου έτους.

Ο πρόεδρος

…………………. (ΠΟΛΥΖΩΙΔΗΣ)

Α. ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ

Δ. Κ. ΣΟΥΤΣΟΣ

Φ. ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ

……………………(ΤΕΡΤΖΕΤΗΣ)

Ο Γραμματεύς

ΧΡ. ΖΩΤΟΣ

Αυτά είναι τα έργα και οι ημέρες των ελευθερωθέντων κατά των ελευθερωτών τους. Οι ευγενείς αυτοί αγωνιστές και ήρωες της ελευθερίας μας, δεν μπορούσαν να έχουν διαφορετική αντιμετώπιση από εκείνη των Ομηρικών ηρώων, του Παλαμήδη και του Αίαντα. Είναι κι αυτό μια απόδειξη της ίδιας καταγωγής μας. Στους σεμνούς αυτούς ήρωες και καταδικασθέντες εις θάνατον, έμελλε να τους δώσει χάρη ξένος. Ο Βαυαρός Όθωνας. Εμείς σήμερα σας ευχαριστούμε για την ελευθερία που μας δώσατε και σας ζητούμε ταπεινά και με δάκρυα, Συγνώμη.—

Δράμα 21.3.2007

Δημοσίευση στην εφημ. «Δραμινή

ΠΗΓΕΣ :http://blogthea.gr - pyrgoskymis.gr