26-10-1912 : 99 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

Στις 26 Οκτωβρίου του 1912, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου, πολιούχου της πόλης, υπογράφηκε στη Θεσσαλονίκη πρωτόκολλο παραδόσεως «άνευ όρων» της πόλης, από τους Τούρκους, στον Ελληνικό Στρατό, ο οποίος εισήλθε την επόμενη νικητής και απελευθερωτής στην πόλη, γενόμενος δεκτός με ενθουσιασμό από τους κατοίκους της. Η Θεσσαλονίκη, μετά από σκλαβιά που διήρκεσε από το 1430 ως το 1912, ανέπνευσε ελεύθερη, με την τουρκική φρουρά να παραδίνεται στον στρατό μας και στον αρχιστράτηγο, τον διάδοχο Κωνσταντίνο. Τα πρωτόκολλα παράδοσης της πόλης στον ελληνικό στρατό, υπέγραψαν οι Ιωάννης Μεταξάς και Βίκτωρ Δούσμανης στο Διοικητήριο της Θεσσαλονίκης. Τι είχε όμως προηγηθεί;

Τον Οκτώβριο του 1912, κηρύχθηκε ο Ά Βαλκανικός Πόλεμος, μεταξύ της Ελλάδας και των συμμάχων της Σερβίας & Βουλγαρίας, με την τότε καταρρέουσα Οθωμανική Αυτοκρατορίας. Ο στρατός μας ήταν ασταμάτητος. Λάρισα, Ελασσόνα, Κατερίνη, Βέροια & Γιαννιτσά, απελευθερώθηκαν. Η διαφωνία του αρχιστρατήγου και διαδόχου με τον πρωθυπουργό & υπουργό Εθνικής Άμυνας Ελευθέριο Βενιζέλο, με τον μεν να επιθυμεί πρώτα την απελευθέρωση του Μοναστηρίου (για να προλάβει τους Σέρβους) και τον δε της Θεσσαλονίκης (για να προλάβει τους Βούλγαρους, που είχαν ήδη καταλάβει τις Σέρρες και την Καβάλα), δεν δημιούργησε πρόβλημα, καθώς, με μεσολάβηση του Βασιλέα Γεώργιου Α', στις 25 Οκτωβρίου η εμπροσθοφυλακή του ελληνικού στρατού έφτασε προ των πυλών της Θεσσαλονίκης.

Αξιοσημείωτη είναι η ανταπόκριση των κατοίκων της ελεύθερης πια Μακεδονίας μας, που έσπευσαν να ενισχύσουν την προσπάθεια του στρατού μας, καθώς οι Τούρκοι στη διάρκεια της υποχώρησής τους, κατέστρεψαν τις γέφυρες του Αξιού, καθιστώντας τον ποταμό αδιάβατο. Η γέφυρα από την οποία πέρασαν οι Έλληνες στρατιώτες, στήθηκε μέσα σε μια νύχτα! Με τους Βούλγαρους σε απόσταση αναπνοής, ο Τούρκος διοικητής Ταξίμ Πασάς, διαπραγματεύθηκε την παράδοση της πόλης στους Έλληνες, λέγοντας «από τους Έλληνες την πήραμε, στους Έλληνες θα την παραδώσουμε».

Τη νύχτα της 26ης Οκτωβρίου υπογράφηκε το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης. Την επομένη, με την πανηγυρική είσοδο του Ελληνικού Στρατού (πρώτα εισήλθαν δύο τάγματα Ευζώνων), τελέστηκε πανηγυρική δοξολογία στον Ιερό Ναό του Αγίου Μηνά. Στις 29 Οκτωβρίου, εισήλθε στην πόλη ο βασιλέας Γεώργιος Α', ο οποίος έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους Έλληνες, με φόβο από τους μουσουλμάνους, ενώ οι Εβραίοι δεν έκρυψαν την απογοήτευσή τους, καθώς είδαν το σχέδιό τους για τη διεθνοποίηση της Θεσσαλονίκης, να ναυαγεί.