ΝΟΜΙΖΑΝ ΟΤΙ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΘΑ ΕΙΧΕ ΕΥΚΟΛΟ ΕΡΓΟ ΑΛΛΑ ΔΙΑΨΕΥΣΤΗΚΑΝ
Η επιστροφή του εθνικισμού στην παγκόσμια πολιτική -Τα αυτονομιστικά κινήματα, ο Πούτιν και η Λεπέν
Με μία αναφορά στο βιβλίο του Κενίσι Ομάε που κυκλοφόρησε το 1990 και τιτλοφορείται «Ενας κόσμος χωρίς σύνορα», προλογίζει το άρθρο του στους Financial Times ο δημοσιογράφος Γκίντεον Ράχμαν.
Ο τίτλος αυτού του βιβλίου αντανακλούσε τέλεια το πνεύμα της παγκοσμιοποίησης. Τα επόμενα 25 χρόνια, όλες οι εξελίξεις στις επιχειρήσεις, την τεχνολογία και την πολιτική έμοιαζαν να επιβεβαιώνουν την υποχώρηση των συνόρων και των εθνικών κρατών τα οποία προστάτευαν, γράφει στο άρθρο του που φέρει τίτλο «Η περίεργη αναβίωση του εθνικισμού στην παγκόσμια πολιτική».
Καμιά διεθνής σύνοδος δεν ολοκλήρωνε τις εργασίες της αν κάποιος δεν επισήμαινε ότι κανένα σημαντικό πρόβλημα δεν μπορεί πια να λυθεί μόνο από τα εθνικά κράτη. Η διάχυση του Διαδικτύου ενίσχυσε την ιδέα ότι τα σύνορα δεν έχουν πλέον σημασία. Οι παραδοσιακές ανησυχίες των εθνών - έδαφος, ταυτότητα, εθνική κυριαρχία - φαίνονταν εξίσου αναχρονιστικές με τα σπαθιά και τις ασπίδες.
Ολα αυτά όμως κάποιος από ότι φαίνεται ξέχασε να τα πει στους πολιτικούς και τους ψηφοφόρους, σημειώνει ο Ράχμαν και αναφερόμενος στο πρόσφατο δημοψήφισμα της Σκωτίας, γράφει: Οι Σκωτσέζοι έκαναν δημοψήφισμα με θέμα την ανεξαρτησία τους και το ίδιο ετοιμάζονται να κάνουν σε δύο μήνες οι Καταλανοί. Τα αυτονομιστικά κινήματα είναι το ένα πρόσωπο της ανάδυσης του εθνικισμού. Στην Ευρώπη, την Ασία και τη Μέση Ανατολή, οι εθνικιστές πολιτικοί εμφανίζονται τον τελευταίο καιρό ενισχυμένοι.
Στη συνέχεια του άρθρου του χαρακτηρίζει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν ως το πιο επικίνδυνο από αυτούς τους εθνικιστές πολιτικούς, καθώς προσάρτησε την Κριμαία με τον ισχυρισμό ότι θέλει να προστατεύσει τους ρωσόφωνους οπουδήποτε κι αν ζουν. Όπως έχουν επισημάνει πολλοί αναλυτές, το επιχείρημα αυτό επιτρέπει στη Ρωσία να επεμβαίνει σε όλο το έδαφος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Την ώρα που η ΕΕ προσπαθεί να αρθρώσει μια αντίδραση στον Πούτιν, ορισμένοι εθνικιστές πολιτικοί όπως η Μαρίν Λεπέν εκφράζουν ανοιχτά την υποστήριξή τους στον Ρώσο πρόεδρο. Στη Γερμανία, η ανερχόμενη πολιτική δύναμη είναι η Εναλλακτική Λύση για τη Γερμανία, που πιστεύει ότι τα γερμανικά συμφέροντα έχουν καθυποταχθεί στα ευρωπαϊκά. Στη Σουηδία, οι ακροδεξιοί Δημοκράτες έλαβαν 13%. Στην Ουγγαρία, η κυβέρνηση έχει σαφείς αυταρχικές τάσεις και εκδηλώνει ανοιχτό ενδιαφέρον για τους Ούγγρους που ζουν πέρα από τα σύνορα της χώρας.
Με μια πρώτη ματιά, η Μέση Ανατολή μοιάζει να αποτελεί εξαίρεση σε αυτόν τον αναδυόμενο εθνικισμό. Το πιο επικίνδυνο νέο κίνημα εδώ είναι βέβαια το Ισλαμικό Κράτος. Η Αίγυπτος όμως, στην προσπάθειά της να αναζητήσει μια εναλλακτική ιδεολογία έναντι του ισλαμισμού, πραγματοποιεί μια εθνικιστική στροφή.
Ο Ράχμαν θέτει και ένα ερώτημα «Τι εξηγεί αυτή την επιστροφή του εθνικισμού όταν οι οικονομικές και τεχνολογικές δυνάμεις ωθούν προς την αντίθετη κατεύθυνση;».
Προσπαθώντας να το απαντήσει, σημειώνει μια απάντηση είναι ότι οι προφήτες της παγκοσμιοποίησης υποτιμούσαν πάντα τη δύναμη του εθνικισμού. Όταν περνάς τη ζωή σου σε διεθνείς συνόδους, ξεχνάς ότι οι ζωές των περισσοτέρων ανθρώπων είναι ριζωμένες σε έναν συγκεκριμένο τόπο.
Σημαντικό ρόλο στην επιστροφή της σημασίας των συνόρων παίζουν και η φτώχεια και ο πόλεμος. Η αντίδραση στη μετανάστευση έπαιξε κομβικό ρόλο στην ενίσχυση των εθνικιστικών κομμάτων.
Ο τελευταίος, και ίσως πιο επικίνδυνος παράγων είναι η αίσθηση ότι η παγκόσμια τάξη είναι και πάλι ασταθής. Η αίσθηση αυτή διευκολύνει χώρες ή αυτονομιστικά κινήματα να προωθήσουν εκ νέου τη λανθάνουσα ατζέντα τους.
iefimerida.gr
